ევროპის ახალ და უახლეს ისტორიაში მეტად მნიშვნელოვან, არც თუ იშვიათად კი, გადამწყვეტ როლს ასრულებდნენ ამა თუ იმ ქვეყნის სპეცსამსახურები.
ამ ტენდენციამ გამოკვეთილი სახე მიიღო XX საუკუნის დამდეგიდანვე. აღსანიშნავია თუნდაც ის ფაქტი, რომ გარკვეული პირველწყაროების მონაცემებით, ავსტრია-უნგრეთის ერცჰერცოგ ფერდინანდზე თავდასხმა 1913-1914 წლებში დაიგეგმა სერბეთის გენშტაბის დაზვერვის სამსახურის ხელმძღვანელის, პოლკოვნიკ დრაგუტინ დმიტრიევის თაოსნობით.

თამად შეიძლება ითქვას, რომ 1988 წლის ნოემბერი ერთერთი ნიშანსვეტია ქართველი ერის უახლეს ისტორიაში. ამ პერიოდიდან განსაკუთრებით აღზევდა ეროვნული მოძრაობა, რომელიც ჯგუფურ-დისიდენტური ჩარჩოებიდან გამოვიდა და საერთო სახალხო მოძრაობად იქცა; ამან, თავისმხრივ, დიდწილად განაპირობა კიდეც ქართული სახელმწიფოებრიობის აღდგენა.

შუამდინარეთში ძვ.წ. III ათასწლეულის შუა ხანებიდან იწყებს განვითარებას სასესხებო-სავალო ურთიერთობები, რასაც ადასტურებს ამ პერიოდის შუამდინარული ტექსტები. ეს ფაქტი უფლებას გვაძლევს ჩავთვალოთ, რომ სწორედ შუამდინარეთი არის სასესხებო-სავალო ურთიერთობების წარმოქმნის ადგილი.

აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთის არქეოლოგიური ექსპედიციის თანამშრომელთა წინაშე წამოჭრილ საკვლევ პრობლემათა შორის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანია არაგვის აუზის მთისწინეთის და მთის მოსახლეობაში ქრისტიანული რელიგიის გავრცელების საკითხი და იმ თავისებურებათა გარკვევა, რაც ამ პროცესს ახლდა თან. ამ საკმაოდ რთული ამოცანის შესრულებაში ადრევე ცნობილ სხვადასხვა ხასიათის წყაროებთან ერთად (მაგალითად, წერილობითი ძეგლები, ეთნოგრაფიულ ყოფაში შემონახული ინფორმაცია, მთისწინეთსა და მთაში გამოვლენილი ხატ-სალოცავების შესწავლით მიღებული შედეგები და სხვა).